Austro-Węgry

Kto to był żupan - mniej więcej wiadomo, albo można się domyślić, natomiast kim był żurad? Nijak nie mogę znaleźć. Może jest gdzieś miejsce w (nie dark) necie, gdzie takowe "czyny" (rangi) można znaleźć?

Incubus pisze: ↑

05 sty 2025, 23:07

Kto to był żupan - mniej więcej wiadomo, ...

Czyżby zarządca żup solnych ?

Żupan jest znany jako strój z XVII i XVIII wieku.

Natomiast słowo żurad, jeśli to nie jest błędny zapis/odczyt, to proszę podać szerszy kontekst.

W tym przypadku slowo żupan nie ma nic wspólnego z żupami solnymi ani ze strojem męskim. Żupan był zarządcą tzw. żupanii, czyli jednostki podziału terytorialnego na Węgrzech i w niektórych krajach bałkańskich. Mógł to być m.in. odpowiednik wojewody. Co do żurata (oj tak, w pierwszym poście udźwięczniłem mimo woli ostatnią głoskę), powinno być: żurat. Kontekstu nie ma żadnego, poza wyliczeniem stanowisk: żupana, podżupana, żurata, notariusza, których rzekomo nie są kompetentni sprawować Huculi.

Na tej stronie

https://spadok.org.ua/books/Geschichte_ ... aidavn.pdf

znajduje się publikacja w języku niemieckim.

Oto fragment z niej

In den zur Stadt gehörenden Dörfern blieben die Richter(wornik) und Geschworenen(żurat, juraţ) bestehen.

W tłumaczeniu przez Google(nie znam niemieckiego) wyszło

We wsiach należących do miasta pozostali sędziowie (wornik) i ławników (żurat, juraţ).

Nieszczególne tłumaczenie i nie wiem na ile wiarygodne. Wynnikałoby z niego że żurat to tyle co ławnik, przysięgły w sądzie.

Heines, dla mnie bomba! Tekst jest dwujęzyczny i jest dosłownie wyjaśnione: присяжні [przysiężni] (журати). Zastanawia mnie użycie litery "ż" w tekście niemieckim, toż to po polsku.
Google mniej więcej dał radę. Z kontekstu wynika, że mowa jest o organizacji władz administracyjnych i w tym sensie wyraz "pozostali" mozna rozumieć jako "ostali się" (po jakichś zmianach) wornicy i żuraci. Wornik to z kolei sędzia wiejski.
A dla kontrastu dodam, że po rosyjsku "dwornik", to po prostu stróż, cieć.