LVG CV z godłem z 1918

[Krzysztof Ju]

O nasłuchu jest tylko pół zdania, ale biogram Dziembowskiego jak i inne biogramy są opatrzone przypisami, więc namierzysz źródło. I jak zauważyłeś, współautor korzystał z dokumentów CAW i m.in. na podstawie tej kwerendy opracował szczegółowe informacje o samolotach produkcji O.A.W. w lotnictwie polskim i w innej swojej książce szlak bojowy IV Eskadry Wielkopolskiej, gdzie są też biogramy lotników.

Polaków na służbie w lotnictwie niemieckim można znaleźć nierzadko w biogramach powstańców wielkopolskich np. Tomasz Kantorski (w książce "Uczestnicy Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 związani z ziemią swarzędzką", Swarzędz 2019, s. 99-100), Józef Jakubowski (R. Chruszczewski "Mieszkańcy gminy Suchy Las i okolic w Powstaniu Wielopolskim" za relacją prasową na oborniki.naszemiasto.pl), Jan Kasprzak (maszynopis na fanpage Genealogia Powstańców Wielkopolskich), Kazimierz Zygmunt Rybicki (na stronie tmmp.pila.pl), Paul Krenz (za stroną kulturaupodstaw.pl).

Osobno wymienić trzeba bazę powstanie.szubin.net i pw.ipn.gov.pl - portal IPN poświęcony powstaniu wielkopolskiemu. Ponieważ wyszukiwarki na tych stronach są do bani, to znajdziesz interesujące Cię osoby przez Google po wpisaniu w pole wyszukiwarki "xyz site:powstanie.szubin.net" i "xyz site:pw.ipn.gov.pl" wstawiając w "xyz" np. lotnik, pilot, obserwator, lotnicze, balonowe itd. W pierwszej bazie są wzmianki o lotniczej historii w życiorysach: Jan Głodek, Franciszek Lisiecki (latał w eskadrze Goeringa), Alojzy Błażyński, Antoni Bartkowiak, Włodzimierz Kowalski (?), Józef Budnowski. W drugiej bazie co najmniej cztery nazwiska: Wojciech Biały, Gustaw Macewicz, Józef Mańczak, Mieczysław Obrębowicz.

Poza tym na pw.ipn.gov.pl znajduje się artykuł o lotnictwie wielkopolskim pióra M. Niestrawskiego i badając dalej nazwiska tam podane oraz bibliografię może uda się ustalić, kto wcześniej służył u Kajzera. Niestrawski napisał też kilka biogramów na stronie czasopisma infolotnicze.pl (Wiktor Lang, Jan Wolszlagier, Józef Hendricks, Władysław Bartkowiak, Wiktor Karczewski, Stanisław Rozmiarek, Józef Szyfter, Wiktor Czysz, Józef Klicze, Aleksander Witkowski, a także Polaków w służbie lotnictwa Austro-Węgier i państw Ententy) i inne artykuły o lotnictwie. Na przykład tekst o personelu lotnictwa wielkopolskiego i o początkach lotniska w Ławicy, gdzie w bazującym wówczas FEA 4 zawiązała się powstańcza konspiracja. Konspiratorem był sierż. pil. Wiktor Pniewski, który zwerbował 5 pilotów, 2 obserwatorów i 32 mechaników lotniczych. Obok podano przypisy i może na ich podstawie uda się ustalić ich nazwiska? Niewykluczone, że część zna już ks. Kulczyński, bo pracuje nad 3-4 tomową szczegółową monografią lotniska Ławicy od stycznia do grudnia 1919 r. (zapowiedz na fanpage Muzeum Powstańców Wielkopolskich + komentarze).

Bez związku z powstaniem wielkopolskim niemało biogramów lotników jest w Encyklopedii Lotnictwa Polskiego 1918-1920 np. Franciszek Jach, Czesław Łagoda, Antoni Smętkowski, Ludomił Rayski (lotnictwo osmańskie), Maksymilian Kowalewski. Wyszukałem wybierając zakładkę Samoloty > Niemieckie, wchodziłem w jeden typ samolotu (np. DFW C V) i pod tytułem jest słowo kluczowe z nazwą serii samolotów (np. DFW) po którym wyskakują do sprawdzenia biogramy powiązane z typem samolotu.

I jeszcze w temacie FEA 2, przypomniały mi się dwie ciekawostki. FEA 2 bazująca w Pile miała swoją podjednostkę w Złotowie pod nazwą Hilfsflugschule Flatow i liczyła ponad sto osób. Pisał o tym prof. J. Zdrenka na łamach zlotowskie.pl i artykuł wrzuciło Muzeum Ziemi Złotowskiej. A pod koniec wojny w FEA 2 miał szkolenie Otto Dix, malarz znany później z obrazów pokazujących koszmar Wielkiej Wojny.

[dwójkarz]

Bardzo dziękuję za cenne informacje. Zajrzę do wszystkich sugerowanych książek i stron. Może jeszcze niektóre publikacje uda mi się zdobyć.

Na szybko - biogram Mańczaka ze strony IPN jest... rozczarowujący.

kapitan Wojska Polskiego. Ur. 12.03.1896 w Poznaniu, w rodzinie Stanisława i Marii z Hodernów. Tutaj ukończył szkołę po­wszechną i gimnazjum, uzyskując w 1914 r. świa­dectwo dojrzałości. Od jesieni tegoż roku w armii niemieckiej. W maju 1915 r., po ukoń­czeniu szkoły pilotów w Darmstadt, skierowa­ny został na front zach., gdzie odniósł kilka ran. Na początku listopada 1918 r. w stopniu sierżanta pi­lota zdezerterował z wojska i przyjechał do Poznania, gdzie wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego.

https://pw.ipn.gov.pl/pwi/form/r8815450 ... Jozef.html

Zgadza się stopień (ale był jednak oficerem rezerwy), data urodzenia, miejsce i personalia rodziców oraz informacje o wykształceniu. A dalej... dalej tak winno być - celowo nie podaję dat, spryciarze są sprytni, zatem trzeba im nieco utrudnić : )
Przydziały Mańczaka na podstawie niemieckich dokumentów.

Luftschiffer Ersatz Battaillon Posen
FEA 9 Darmstadt
FEA 11 Breslau
Flieger Park Armee Bug
Artillerie Flieger Abteilung 214
Versuchs- und Uebungsflugpark Ost
Jagdstaffel 33
Fliegerkompagnie FEA 5 Posen
Kampf-Einsitzer-Staffel 5
Kampf-Einsitzer-Staffel 4a
Fliegerkompagnie FEA 5 Posen

Nie był dezerterem, został zdemobilizowany.
Był raz ranny w walce powietrznej.
Spędził całą wojnę w lotnictwie.
Bez sukcesów.

Informacja o przygotowywanej monografii Ławicy - bomba - ta, która nad Frankfurt nie dotarła... : )))

[oeffag]

1.

O nasłuchu jest tylko pół zdania, ale biogram Dziembowskiego jak i inne biogramy są opatrzone przypisami, więc namierzysz źródło.

Źródlo to dokumenty Dziembowskiego. Co prawda w "Liście kwalifikacyjnej" i "Liście personalnej" nic na ten temat nie pisze.
Jedynie w "Karcie ewidencyjnej" jest krótki wpis [cytuję dosłownie]:
13.7.16 - 15.8.16 - oficer tłumacz przy stacji "Arendt" do podsłuchiwania rozmów nieprzyjacielskich.
2.

biogram Mańczaka ze strony IPN jest... rozczarowujący

conajmniej...........
Jedyny dokładny życiorys Mańczaka opracował (korzystając również z archiwum rodzinnego Mańczaków) Ks.Robert Kulczyński

img002.jpg

Mańczak w FEA 9 Darmstadt
3.

img005.png

[dwójkarz]

1.

krótko był, wiadomo choć na którym froncie? może bardziej precyzyjnie da określić się przydział

w aktach personalnych nie ma niemieckich dokumentów jak rozumiem?

czy zachował się powojenny tap? zresztą za chwilę sprawdzę

2.

nie znam biogramu Mańczaka autorstwa księdza Roberta Kulczyńskiego, pamiętam, że w 2015 zapowiadał, że właśnie do syna pilota się udaje, nie znam, nie szukam zupełnie kontaktu z rodzinami, może i błąd, ale po 20 latach rozmów z rodzinami dwójkarzy mam dość, kilka procesów o zniesławienie po drodze, no bo rodzina wie lepiej...

biogram Mańczaka - na odcinku niemieckim - zestawiłem na podstawie niemieckich dokumentów

3.

kto to?

4.

szukam kontaktu do Piotra Mrozowskiego, pisałem do niego przez theaerodrome, ale może tam nie zagląda, w warszawce mam do niego 250 metrów, ale od lat mieszkam na wsi i do centrali się nie wybieram, zatem tylko mail mi pozostał, może ktoś coś
PM od lat zbiera coś o naszych na dwu miejscówkach, zidentyfikowałem tych, których poszukiwał (może też mu się udało, choć w tych archiwach gdzie byłem on z pewnością nie), mam także kilka sylwetek do opracowania niemieckich samolotów, na których nasi chłopcy latali

5.

szukam "na gewałt" lotników morskich, naszych oczywiście, wszystkich

[oeffag]

szukam "na gewałt" lotników morskich, naszych oczywiście, wszystkich

"wszystkich" - rozumiem, że z trzech zaborów, tych co zginęli i tych co przeżyli?

[dwójkarz]

tak, oczywiście, niemieckich mam kilku nieznanych samych Niemcom, w tym chłopaka co stacjonował na FS I : ))) Schmeelke naszych nie wymienia także przy okazji monografii SFS Zeebrugee, dziwne, bo w niemieckich kwitach, znanych mu przecież, są, nb. papierów morskiego, niemieckiego lotnictwa ocalały tony, żeby choć 1/ 10 tego była dla lotnictwa pruskiego...

[Krzysztof Ju]

Jak przeglądałem biogramy autorstwa M. Niestrawskiego na infolotnicze.pl to przewinęło się kilka lotników morskich z zaboru rosyjskiego i austriackiego.

Zarys biograficzny Józefa Mańczaka opisał ks. Kulczyński w dwóch artykułach w czasopiśmie "Aeroplan", nr 3 i 4 z 2016 r. W pierwszej części poświęconej służbie w latach 1914-1919 wymienia przydziały w:
* Feldluftschiffer-Abteilung 5 w Poznaniu - przeszkolenie.
* Generalkommando V. Armee-Korps w Poznaniu - do końca 1914 r. tłumacz i kontrola poczty żołnierzy pruskich narodowości polskiej.
* Fliegerstation Posen - od stycznia 1915 r. obsługa samolotów.
* Benz & Cie, Rheinische Automobil und Motorenfabrik AG Mannheim - od marca 1915 r. kurs mechanika silnikowego.
* Luft-Verkehrs-Gesellschaft mbH w Koszalinie - kurs stabilizacji płatowców w kwietniu 1915 r.
* FEA 9 - od maja 1915 r.
* FEA 11 - od sierpnia 1915 r.
* Armee-Flugpark (od 13 października 1915 r. przemianowany na Armee-Flugpark Bug) i dalej przydziały jak wyżej już nakreślono. Przy czym ks. Kulczyński przypuszcza, że krótko przebywał też w FEA 1 w Adlershof.

Co do biogramów powstańców wielkopolskich to w większości są rozczarowujące i informacje o służbie w latach 1914-1918 są skąpe (np. uczestnik I wojny światowej, walczył na froncie zachodnim, był pod Verdun) lub niedokładne (podany tylko typ armii lub jedna jednostka) albo nie ma żadnej wzmianki.

[dwójkarz]

O! Dzięki! Muszę do tego Aeroplanu zajrzeć, bo jako żywo w moich niemieckich kwitach wielu tych wczesnych przydziałów nie ma. Mam dokument (odpis) zwolnienia ze służby w wojsku niemieckim, poświadczony, być może rodzina ma oryginał. Zapisy uzupełniłem różnościami wygrzebanymi w BAMA.

Czy jakieś fotografie ze służby Mańczaka przed 1918 zachowały się, znaczy czy ksiądz autor wrzucił coś do tekstu. Jedno/ dwa widzę na podglądzie Aeroplana, ale jakiś myśliwiec z KESt?

Co do biogramów, nie tylko "lotniczych" - piszący nie znają dobrze organizacji armii niemieckiej, literatury, kwitów, bazują tylko na zapisach w polskich aktach, a poza tym to nieważne... zatem duuuuużo przed nami pracy : )

[dwójkarz]

Dwie ciekawostki Hannovery - FA(A) 285 - pilot zmarł w sierpniu 1918 (wg Casualties), tymczasem foto z czerwca 1918, krzyż na kadłubie przemalowany, pas na kadłubie biały (taki wyskrobany jakiś?) oraz Schlasta 6 z pasem żółto - czerwonym na kadłubie.

aaaaaaaaa2.png

aaaaaaaa1.png

[Krzysztof Ju]

Wrzucił do tekstu kilka zdjęć, ale sprzed 1918 jest tylko pięć: portretowe Mańczaka (oeffag wkleił już, ale ks. Kulczyński podpisał, że prawdopodobnie wykonane w FEA 9), portretowe Udeta (przyjaźnili się), grupowe przy Albatrosie B.I. (prawdopodobnie w jednej z FEA), zdjęcie z koniem (z okresu FEA 11) i zdjęcie z kolegą wśród włościanek (gdy był w AFA 214). Reszta zdjęć w artykule jest po 1918 r. Część z nich pochodzi od śp. syna pilota i może autor posiada kopie/wiedzę o innych zdjęciach z okresu kajzerowskiego?

Informacja o tym, że pilot zdezerterował i zbiegł do Poznania jest powielana z tego powodu, że on sam tak napisał w życiorysie. Załączył go ks. Kulczyński na koniec drugiej części artykułu jako część wniosku o odznaczenie Krzyżem Niepodległości. Z artykułu wynika tylko, że z powodu nawrotu choroby serca został skierowany we wrześniu lub październiku 1918 r. na urlop zdrowotny do Fliegerstation Hannover, potem do Poznania i już nie wrócił do jednostki, aby na początku grudnia wstąpić do konspiracji planującej zdobycie lotniska Ławicy (w tym celu m.in. wykradł z niemieckiego Inspektoratu Wojsk Lotniczych skrzynię z tajnymi aktami i planami wszystkich lotnisk niemieckich).